Παιδιά ηλικίας 1-4 ετών (Αξιολόγηση – Καθοδήγηση)
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Παιδιατρική Εταιρεία, για τα παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών σε συνίσταται η εφαρμογή θερμιδικού περιορισμού με στόχο τη μείωση του σωματικού βάρους. Για τα παιδιά ηλικίας άνω των 2 ετών στα οποία ο ΔΜΣ βρίσκεται μέχρι και το 98ο εκατοστημόριο, στόχος είναι η διατήρηση του σωματικού βάρους ή η πτωτική τάση του ΔΜΣ στις καμπύλες ανάπτυξης, ενώ για τα παιδιά που ο ΔΜΣ υπερβαίνει το 99ο εκατοστημόριο συνίσταται η βαθμιαία απώλεια βάρους (όχι περισσότερο από 0,5 kg/μήνα) μέχρι την επαναφορά του ΔΜΣ κάτω από το 98ο εκατοστημόριο.
Αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης
Η αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης και των συνηθειών κάθε παιδιού θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι κάθε επίσκεψης στο ιατρείο σας, θα πρέπει να είναι κατάλληλη διαμορφωμένη για την κάθε ηλικία στην οποία απευθύνεται, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες της κάθε επίσκεψης. Περιλαμβάνει:
- Ερωτήσεις ανοιχτού τύπου (τύπου συνέντευξης).
- Διενέργεια ελέγχου και αξιολόγησης (screeningandassessment).
- Παροχή καθοδήγησης (έχοντας κυρίως στο επίκεντρο την πρόληψη).
Η κάθε επίσκεψη θα πρέπει να ξεκινάει με ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης μεταξύ των συμβαλλόμενων ατόμων της επίσκεψης. Με τη χρήση αυτών των ερωτήσεων συλλέγονται οι απαραίτητες πληροφορίες για τη διατροφική κατάσταση, τις συνήθειες και τη συμπεριφορά του κάθε παιδιού. Στην περίπτωση που απαιτείται η συγκέντρωση επιπρόσθετων πληροφοριών, μπορεί να γίνει χρήση ενός ειδικά διαμορφωμένου ερωτηματολογίου αυτό-συμπληρούμενου από τους γονείς.
Οι ερωτήσεις ανοιχτού τύπου ακολουθούνται από τη διενέργεια ελέγχου και αξιολόγησης του κάθε παιδιού, που στοχεύουν στην αναγνώριση των διαφόρων διατροφικών προβλημάτων.
Τέλος, η παροχή καθοδήγησης από πλευράς σας θα πρέπει να είναι προσανατολισμένη, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανησυχίες των γονέων σχετικά με την:
- Παροχή πληροφόρησης για την τρέχουσα διατροφική κατάσταση του κάθε παιδιού,
- Ανάπτυξη (σωματική, συναισθηματική, κοινωνική) του παιδιού και
- Προαγωγή και υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών.
Ερωτήσεις Ανοιχτού τύπου
Ερωτήσεις ανοιχτού τύπου που μπορείτε να απευθύνεται στους γονείς είναι:
- Ποιες είναι οι ανησυχίες που έχετε για τις διατροφικές συνήθειες και την ανάπτυξη του παιδιού σας (π.χ. το βάρος του);
- Πως σας ενημερώνει το παιδί σας όταν πεινάει ή αισθάνεται γεμάτο;
- Περιγράψτε τη συμπεριφορά του παιδιού σας κατά τη διάρκεια των γευμάτων, καθώς και τη δική σας.
- Τι κάνετε όταν στο παιδί σας δεν αρέσει ένα συγκεκριμένο τρόφιμο;
- Αρέσκεστε να μοιράζεστε γεύματα με το παιδί σας;
- Διαθέτετε τον κατάλληλο εξοπλισμό για τη σίτιση του παιδιού σας (π.χ. σκεύη, έπιπλα);
- Ανησυχείτε σχετικά με τα τρόφιμα που σερβίρονται/προσφέρονται στο παιδί σας από το άτομο που το φροντίζει όταν αυτό δεν είναι μαζί σας;
Έλεγχος και αξιολόγηση
Εξέλιξη και ανάπτυξη
- Λαμβάνετε τα ανθρωπομετρικά δεδομένα του παιδιού (βάρος, ύψος ή μήκος). Υπολογίζετε το Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) του παιδιού διαιρώντας το Βάρος (σε kg) με το τετράγωνο του Ύψους(σε m) (Ύψος2). Συμπληρώνετε τις καμπύλες ανάπτυξης και οποιεσδήποτε αποκλίσεις σημειώνονται και αξιολογούνται.
- Οι μετρήσεις ύψους και βάρους μπορούν να υποδείξουν τη διατροφική κατάσταση και την κατάσταση ανάπτυξης του παιδιού. Λάβετε υπόψη σας ότι οι μεταβολές στο βάρος αντικατοπτρίζουν τη βραχυπρόθεσμη διατροφική πρόσληψη του παιδιού και αποτελούν γενικό δείκτη υγείας, αλλά και γενικό δείκτη της διατροφικής κατάστασης. Αντίθετα, οι μεταβολές του δείκτη ύψος-κατά ηλικία αντικατοπτρίζουν μακροπρόθεσμα συσσωρευμένα προβλήματα στη διατροφή και στην υγεία του παιδιού.
- Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) αποτελεί εργαλείο αξιολόγησης της διατροφικής κατάστασης του παιδιού, καθώς και της γενικής κατάστασης υγείας του, και όχι διαγνωστικό εργαλείο.
Φυσική δραστηριότητα
- Ρωτήστε τους γονείς πόσες ώρες είναι δραστήριο το παιδί τους σε εβδομαδιαία βάση.
- Διερευνήστε πόσες ώρες περνάει το παιδί μπροστά σε κάποια οθόνη (π.χ. τηλεόραση, Η/Υ, βιντεοπαιχνίδι).
- Ρωτήστε τους γονείς αν το παιδί τους παρακολουθεί τηλεόραση κατά τη διάρκεια των γευμάτων.
Παροχή καθοδήγησης
Κατά την παροχή καθοδήγησης προς τους γονείς ασχοληθείτε με την εξής θεματολογία:
- Σχέση σίτισης μεταξύ γονέα-παιδιού
- Διατροφικές συμπεριφορές
- Γεύματα
- Διδασκαλία παιδιών για το φαγητό
- Φυσική δραστηριότητα
1. Σχέση σίτισης μεταξύ γονέα-παιδιού
- Ενημερώστε τους γονείς ότι είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι για το τι, πότε και που τρώει το παιδί τους.
- Οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν επίσης ότι τα παιδιά είναι υπεύθυνα να αποφασίζουν αν και πόσο θα φάνε.
2. Διατροφικές συμπεριφορές
- Ενθαρρύνετε τους γονείς να απογαλακτίσουν το παιδί τους από το μπιμπερό μέχρι το 14ο μήνα.
- Τονίστε ότι θα πρέπει να προσφέρουν υγιεινά γεύματα σε συγκεκριμένες ώρες στη διάρκεια της ημέρας για την επίτευξη ενεργειακού ισοζυγίου.
- Εφησυχάστε για την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνουν τα παιδιά αυτής της ηλικίας. Ενημερώστε τους επίσης για τις διακυμάνσεις στην όρεξη, εφιστώντας τους ταυτόχρονα την προσοχή για την αποφυγή πίεσης κατανάλωσης όλης της ποσότητας του γεύματος που προσφέρεται, διδάσκοντας στα παιδιά να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα πείνας και κορεσμού.
- Συμβουλεύστε να παρέχουν στο παιδί τους υγιεινά μικρά γεύματα πλούσια σε σύνθετους υδατάνθρακες (π.χ. κράκερς ολικής άλεσης με τυρί, γιαούρτι με φρούτα) περιορίζοντας τις ποσότητες των αλμυρών και γλυκών σνακ που είναι πλούσια σε θερμίδες. Εξηγήστε ταυτόχρονα ότι η υψηλή κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε θερμίδες οδηγεί εντέλει σε μειωμένη πρόσληψη των υγιεινών τροφίμων.
- Ενημερώστε τους γονείς για τη σταδιακή μείωση της συνεισφοράς του λίπους στη συνολική ενεργειακή πρόσληψη του παιδιού (περίπου το 25 με 35%) και για την αύξηση της συνεισφοράς των υδατανθράκων (κυρίως σύνθετοι υδατάνθρακες, φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών).
- Εφιστάτε την προσοχή των γονέων για το μέγεθος των προσφερόμενων μερίδων, το οποίο θα πρέπει να είναι μικρότερο από αυτό των ενηλίκων.
- Αποθαρρύνετε τη χρήση τροφίμων ως μέσα επιβράβευσης ή τιμωρίας ή σε περιπτώσεις που οι γονείς θέλουν να ηρεμήσουν ή να ψυχαγωγήσουν το παιδί τους.
- Δώστε έμφασηστο γεγονόςότιτα παιδιά επωφελούνταιόταν οι γονείςτους τα επαινούνγια τα επιτεύγματάτους, ενώ ταυτόχρονα δείχνουν κατανόηση και υπομονή σε περιπτώσεις που κάνουν λάθη.
3. Γεύματα
- Εξηγήστε στους γονείς ότι οι ώρες των γευμάτων αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής συναναστροφής των παιδιών και επομένως ενθαρρύνεται το κλείσιμο της τηλεόρασης κατά τη διάρκειά τους.
- Τονίστε ότι η παρουσία ενός ενήλικα κατά τη διάρκεια των γευμάτων βελτιώνει τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών, και ιδιαίτερα όταν ο ενήλικας καταναλώνει κάποιο γεύμα μαζί με τα παιδιά.
- Ενθαρρύνετε τους γονείς να προσφέρουν υγιεινές επιλογές τροφίμων κατά τη διάρκεια των γευμάτων, αποτελώντας και οι ίδιοι πρότυπα μέσω της κατανάλωσης των ίδιων τροφίμων.
- Συμβουλεύστε τους γονείς να προσφέρουν κάποιο υγιεινό επιδόρπιο (π.χ. φρούτο, γιαούρτι) στο πλαίσιο των γευμάτων.
- Εφιστάτε την προσοχή των γονέων για το μέγεθος των προσφερόμενων μερίδων, το οποίο είναι μικρότερο από αυτό των ενηλίκων.
4. Διδασκαλία παιδιών για το φαγητό
- Προτείνετε την αγορά βιβλίων που κάνουν αναφορά σε τρόφιμα (π.χ. σχετικά με την προέλευσή τους), καθώς και τη συζήτηση σχετικά με τρόφιμα που κατανάλωναν οι γονείς όταν ήταν στην ηλικία των παιδιών τους.
5. Φυσική δραστηριότητα
- Ενημερώστε τους γονείς ότι είναι απαραίτητη η συμμετοχή των παιδιών αυτής της ηλικίας τόσο σε οργανωμένες όσο και σε ελεύθερες δραστηριότητες για την ανάπτυξη των κινητικών τους δεξιοτήτων και της αντίληψης του χώρου αντίστοιχα.
- Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή όλων των μελών της οικογένειας (και ιδιαίτερα των γονέων) στις δραστηριότητες των παιδιών, καθώς η εμπλοκή και ο ενθουσιασμός τους έχουν θετικό αντίκτυπο στην εμπειρία των παιδιών σχετικά με τη φυσική δραστηριότητα.
- Συμβουλεύστε τους γονείς να αφήνουν στα παιδιά τους την πρωτοβουλία της επιλογής της φυσικής δραστηριότητας που θα πραγματοποιήσουν.
- Αποθαρρύνετε τους γονείς των παιδιών ηλικίας έως 2 ετών να επιτρέπουν στα παιδιά τους την παρακολούθηση τηλεόρασης ή Η/Υ, ενώ για τους γονείς των παιδιών ηλικίας έως 4 ετών τονίστε τους ότι ο μέγιστος χρόνος παρακολούθησης τηλεόρασης ή Η/Υ φτάνει τη 1 ώρα.
Πηγή
- Holt, K., et al., Bright Futures: Nutrition, 2011, American Academy of Pediatrics (AAP).