Χάνω Βάρος – Κερδίζω Ζωή «Ανάπτυξη Εθνικού Συστήματος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Υπερβαρότητας και Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία» (MIS 370545)
Η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα, και έχει πάρει διαστάσεις ‘επιδημίας’ τόσο στη χώρα μας όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Στην Ελλάδα, το ποσοστό υπερβαρότητας και παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία υπερβαίνει το 30%. Δεδομένου ότι στη χώρα μας έχουμε περίπου 100,000 γεννήσεις τον χρόνο, σε 18 χρόνια (από την γέννηση μέχρι την ενηλικίωση) θα έχουμε 1,800,000 παιδιά και εφήβους. Με βάση αυτά τα δεδομένα, αυτή τη χρονική στιγμή, 600,000 παιδιά και έφηβοι (30% του 1,800,000) στην Ελλάδα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Οι επιπλοκές της παχυσαρκίας είναι πολλές και περιλαμβάνουν ινσουλινοαντοχή και διαβήτη τύπου 2, υπέρταση, διαταραχές του ενδοθηλίου, καρδιαγγειακά προβλήματα και υπερλιπιδαιμία, και ευθύνονται για ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό των δαπανών της δημόσιας υγείας. Καθώς τα παχύσαρκα παιδιά ενηλικιώνονται, αντιμετωπίζουν ένα πλήθος ιατρικών προβλημάτων που οφείλονται στην παχυσαρκία σε νεώτερες ηλικίες. Η νοσηρότητα και θνησιμότητα που συνοδεύουν την παχυσαρκία αυξάνουν επίσης ραγδαία. Επομένως, είναι απόλυτα απαραίτητο να δοθεί έμφαση τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να βοηθήσουμε αποτελεσματικά στη βελτίωση της υγείας των πολιτών της χώρας μας, καθώς και στην ελάττωση του κόστους νοσηλείας τους λόγω των επιπλοκών της παχυσαρκίας.
Η προοδευτική αύξηση της συχνότητας της παχυσαρκίας στη χώρα μας υποδηλώνει ότι το ισχύον σύστημα δεν είναι αποτελεσματικό ως προς την αντιμετώπιση του προβλήματος. Αίτια της μη ικανοποιητικής αυτής αντιμετώπισης περιλαμβάνουν: 1) πλημμελή καταγραφή του δείκτη μάζας σώματος σε παιδιά και εφήβους που προσέρχονται σε Παιδιάτρους ή Γενικούς Γιατρούς για οξέα ή χρόνια ιατρικά προβλήματα, 2) έλλειψη σαφούς καθοδήγησης των Παιδιάτρων, Γενικών Γιατρών και άλλων επιστημόνων υγείας σχετικά με το πώς θα διακινήσουν ένα υπέρβαρο ή παχύσαρκο παιδί, 3) έλλειψη συντονισμού των φορέων που εμπλέκονται στην υγεία του παιδιού σχετικά με την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, και 4) έλλειψη ικανοποιητικής ενημέρωσης των γονέων καθώς και όλων των αρμόδιων φορέων σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Σκοπός του έργου είναι η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης παρέμβασης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, λαμβάνοντας υπ΄ όψιν τόσο τις δομές του υπάρχοντος δημοσίου συστήματος υγείας όσο και όλους τους εμπλεκόμενους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς.
Στόχοι του έργου είναι:
- να καταγράψει τα ανθρωπομετρικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένου του δείκτη μάζας σώματος, σε παιδιά και εφήβους που προσέρχονται σε Παιδιάτρους ή Γενικούς Γιατρούς,
- να καθοδηγήσει με σαφήνεια τους Παιδιάτρους, Γενικούς Γιατρούς και άλλους επιστήμονες υγείας σχετικά με το πώς θα διακινήσουν ένα υπέρβαρο ή παχύσαρκο παιδί,
- να συντονίσει τους φορείς που εμπλέκονται στην υγεία του παιδιού σχετικά με την αντιμετώπιση παχυσαρκίας, και
- να ενημερώσει επιστήμονες υγείας και γονείς, καθώς και όλους τους αρμόδιους φορείς σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της υπερβαρότητας και παχυσαρκίας.
Δράσεις
Μεταξύ των δράσεων που θα εκπονηθούν συγκαταλέγονται:
- Επιστημονικός σχεδιασμός προγραμμάτων ευαισθητοποίησης για τη σωστή διατροφή, σωστή άσκηση, καθώς και τη συναισθηματική λήψη τροφής κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.
- Επιστημονικός σχεδιασμός ηλεκτρονικής καρτέλας ασθενούς, στην οποία θα συμπληρώνονται τα δημογραφικά στοιχεία του ασθενούς, το περιγεννητικό, αναμνηστικό και οικογενειακό ιστορικό, τα ανθρωπομετρικά δεδομένα, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή και άσκηση. H ανάπτυξη ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την καταγραφή και διαχρονική παρακολούθηση των παιδιών και εφήβων με παχυσαρκία σε όλη τη χώρα αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα του έργου. H διαδικτυακή αυτή εφαρμογή θα πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα και διαφοροποιεί το Πρόγραμμα αυτό από όλα τα άλλα προγράμματα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η πρόσβαση στην πλατφόρμα θα γίνεται από το διαδίκτυο μέσω συγκεκριμένης ιστοσελίδας και μετά από χρήση ειδικού κωδικού πρόσβασης. Η καταγραφή αυτή θα ξεκινήσει από την προγεννητική περίοδο και θα συνεχισθεί μέχρι και την ενηλικίωση (ηλικία των 18 ετών).
- Επιστημονικός σχεδιασμός θεραπευτικού αλγορίθμου, σύμφωνα με τον οποίο οι Παιδίατροι θα καθοδηγούνται ώστε να δίνουν συγκεκριμένες, σαφείς και αναλυτικές οδηγίες σχετικά με την διατροφή, άσκηση και την ιατρική παρακολούθηση σε παιδιά με υπερβαρότητα ή παχυσαρκία. Το γεγονός αυτό θα διασφαλίσει έναν ενιαίο τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος της παχυσαρκίας σε όλη τη χώρα.
- Μελέτη αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των προτεινόμενων παρεμβάσεων σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία με προσδιορισμό βιοχημικών, ενδοκρινολογικών και γενετικών παραμέτρων σε 1000-1500 υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά πριν και μετά την παρέμβαση.
- Κλινική εξέταση, Εργαστηριακή διερεύνηση και Θεραπευτική αντιμετώπιση των παιδιών και εφήβων με παχυσαρκία που παραπέμπονται στο Κέντρο μας.
- Τα παιδιά αυτά θα αξιολογηθούν στην πρώτη επίσκεψή τους στο Κέντρο, καθώς και 1 και 2 χρόνια αργότερα. Σε όλα τα παιδιά θα έχουν ήδη ληφθεί λεπτομερή στοιχεία που αφορούν το προηγούμενο ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό, τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης καθώς και όλες οι σωματομετρικές μετρήσεις, και θα έχουν ενημερωθεί πλήρως οι ηλεκτρονικές τους καρτέλες.
- Επιστημονικός σχεδιασμός και επίβλεψη δράσεων ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης
- Διενέργεια παρουσιάσεων μέσα στα πλαίσια Παιδιατρικών και Γυναικολογικών Συνεδρίων για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση Παιδιάτρων και Γυναικολόγων/Μαιευτήρων για το πρόγραμμα.
- Ενημέρωση των Παιδιάτρων, Παιδοενδοκρινολόγων, Γυναικολόγων/ Μαιευτήρων, Μαιών, Διατροφολόγων, Παιδοψυχολόγων και Καθηγητών Φυσικής Αγωγής/Εργοφυσιολόγων της χώρας, μέσω Επιστημονικών Ημερίδων, Εκδηλώσεων και Σεμιναρίων.
- Ενημέρωση των Παιδιάτρων, Παιδοενδοκρινολόγων, Γυναικολόγων /Μαιευτήρων, Μαιών, Διατροφολόγων, Παιδοψυχολόγων και Καθηγητών Φυσικής Αγωγής/ Εργοφυσιολόγων της χώρας, μέσω του Τύπου και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
- Εκπαίδευση των Ιατρών για τη χρήση της ηλεκτρονικής καρτέλας, την εισαγωγή δεδομένων στη ηλεκτρονική καρτέλα, και τη χρήση και κατανόηση του θεραπευτικού αλγορίθμου.
- Προβολή-Προώθηση του Κέντρου-Αρχής και Ελέγχου για την ανάπτυξη στρατηγικής σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Το Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», θα αποτελέσει Κέντρο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Υπερβαρότητας και Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία στην Ελλάδα και θα αναλάβει τον συντονισμό και διεκπεραίωση όλων των σχετικών δράσεων. Το Κέντρο αυτό θα καταγράψει τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά και εφήβους, θα συγκεντρώσει πρωτόκολλα θεραπείας και παρέμβασης στο νοσούντα πληθυσμό και θα βάλει τις βάσεις για τη διαχρονική παρακολούθηση και αντιμετώπιση όλων των παιδιών και εφήβων με υπερβαρότητα και παχυσαρκία από τη γέννηση μέχρι και την ενηλικίωση στην Ελλάδα.
Το έργο αποτελεί πρόταση του Υπουργείου Υγείας, με φορέα διαχείρισης τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΣΠΑ 2007-2013).
Επιστημονική Υπεύθυνη του Προγράμματος είναι η κ. Ευαγγελία Χαρμανδάρη, Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Εφηβικής Ενδοκρινολογίας, Α’ Παιδιατρική Κλινική Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων “Η Αγία Σοφία”.
Μέλη της Επιστημονικής Ομάδας αποτελούν, επίσης, o κ. Γεώργιος Π. Χρούσος, Καθηγητής Παιδιατρικής, Διευθυντής Α’ Παιδιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, ο κ. Ιωάννης Μανιός, Αναπληρωτής Καθηγητής Διατροφής και Διαιτολογίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο κ. Χρήστος Λιονής, Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, και ο κ. Ανδρέας Μαργιωρής, Καθηγητής Εργαστηριακής Ενδοκρινολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Συντονίστρια Υλοποίησης του Προγράμματος είναι η κ. Πηνειώ (Πέννυ) Κάσσαρη, Βιομηχανικός/Οργανωσιακός Ψυχολόγος, Πιστοποιημένος Επαγγελματίας Συστημικός Αναλυτής Διαχείρισης Έργων.